Sleńdziński (Slędziński, Slendziński, Ślendziński) Aleksander Józef (1803–1878), malarz. Ur. 13 III w Wilnie, był synem Marcina, zamożnego kupca towarów jedwabnych, ławnika (w r. 1812) i burmistrza Wilna, właściciela domu przy ul. Wielkiej 203 (obecnie ul. Didžioji 15), i Katarzyny z Wojciechowiczów.
Od r. 1819 studiował S. na Wydz. Sztuk Pięknych Uniw. Wil. malarstwo i rysunek pod kierunkiem Jana Rustema, rzeźbę u Kazimierza Jelskiego; uczęszczał także na zajęcia z architektury. Po r. 1831 przebywał w różnych miejscowościach na Żmudzi; od r. 1842 był nauczycielem rysunków oraz malarzem u Benedykta Tyszkiewicza w Czerwonym Dworze (pow. kowieński). Tam zaprzyjaźnił się z Albertem Zamettem, malarzem, również wspieranym przez Tyszkiewicza. W l. 1851–5 namalował stacje Drogi Krzyżowej i kilka obrazów ołtarzowych dla kościoła w Czerwonym Dworze (w tym kościele znajdowały się dwa portrety pędzla S-ego: proboszcza czerwonodworskiego oraz architekta Wincentego Cezarego Aniechiniego, zaginione). Inne obrazy S-ego treści religijnej to: Matka Boska z Dzieciątkiem (w kościele św. Teresy w Wilnie), Św. Cecylia (dla kościoła Dominikanów w Wilnie). S. uprawiał także malarstwo portretowe, zbliżone stylistycznie do malarstwa Rustema. Pędzla S-ego były: Portret J. Frąckiewicza (1845, olej. na płycie pilśniowej, wł. Galerii im. Sleńdzińskich w Białymstoku), Portret Andrzeja Śniadeckiego (olej., 1843), Studium portretowe (1860, olej. na tekturze), Męskie studium portretowe (1869, olej. na płótnie – wszystkie trzy w Lietuvos dailės muziejus ), Portret Hieronima Przeciszewskiego (był w majątku w Cytowianach). S. chętnie malował portrety swej rodziny, m. in. Portret matki (1829), Portret córki. W r. 1849 powstały: Autoportret i Portret żony Karoliny z Korgowdów Sleńdzińskiej (oba własność GSL). S. przyjaźnił się z Józefem I. Kraszewskim oraz z mieszkającym (w l. 1840–8) w Wilnie Stanisławem Moniuszką, sam grał na czekanie (rodzaj fletu), był członkiem sekstetu muzycznego.
Później (w l. sześćdziesiątych?) S. mieszkał wraz z rodziną w majątkach Borciany i Bojaryszki w Kowieńskiem. Tam w l. siedemdziesiątych malował i rysował w manierze bliskiej pracom D. Teniersa naturalistyczne sceny rodzajowe z życia wsi, typy chłopów i mieszczan (np. rysunki ołówkiem: Grupa wieśniaków w karczmie, Tańce wieśniaków, Modlący się wieśniacy, wszystkie w Lietuvos Mokslų Akademijos Centrinė biblioteka). Niektóre z jego prac miały charakter alegoryczny, nawiązywały swą treścią do powstań narodowych: Pielgrzym (1854), Żebrak u krzyża (1870, LDM). S. zmarł w r. 1878 w Wilnie, pochowany został na cmentarzu Bernardyńskim w Wilnie, w grobowcu, który ufundował w r. 1833 swym rodzicom.
Z małżeństwa z Karoliną Korgowdówną S. miał sześcioro dzieci, córki: Wiktorię Felicję (ur. 1835), Katarzynę, Izabelę (ur. 1841) i synów: Stanisława, inżyniera komunikacji, Wincentego (zob.) i Aleksandra.
Syn Aleksander (ok. 1842 – 3 V 1881), botanik, asystent Napoleona Czerwiakowskiego na UJ, był autorem kilku sprawozdań z wycieczek botanicznych nad rzeki: Złota Lipa, Seret, Zbrucz i Dniestr na Podolu, opublikowanych w „Sprawozdaniach Komisji Fizjograficznej AU” (w l. 1877–80) oraz w „Pamiętniku wycieczek botanicznych w 1866 – okolice Wilna” (nie opublikowany) zawierającym opis 4 tys. gatunków roślin.
Autoportret (olej. [b.r.]) w GSL; – Vilniaus Universitetas Lietuvos dailėje. Katalogas, Vilnius 1979; Kolekcja rodu artystów z Wilna [folder GSL, w języku polskim i angielskim, b.r. wyd. tu reprod. Autoportretu]; Girininkienė V., Paulauskas A. Vilniaus Bernardinų kapinės, Vil. 1994; Kolekcja rodu artystów z Wilna, Galeria im. Sleńdzińskich Muzeum Miejskie (katalog wystawy) [b.r. wyd.]; Kształcenie artystyczne w Wilnie i jego tradycje. Vilniaus meno mokykla ir jos tradicijos. Katalog wystawy, Tor. 1996; Lietuvos tapyba XVI–XIX a. Katalogas (Sudarė P. Juodelis), Vil. 1970; Śladami pamiętnika. Wystawa dzieł sztuki, dokumentów i fotografii […] czerwiec-wrzesień 1997, GSL; – Adomonis T., Adomonytė N., Lietuvos architektūros ir dailės istorija, Vil. 1997 II 133, 148–9, 249; Aftanazy R., Materiały do dziejów rezydencji, W. 1992 III; Lietuvos TSR istorijos ir kultūros paminklų sąvadas, Wil. 1988 I; – IS PAN: Mater. Słownika Artystów Pol.; Lietuvos valstybe istorijos archyvas w Wil.: F 716. Ap. 1. B. 720, 721, 840; Vilniaus universiteto Mokslinės bibliotekas rankraštynas: F2 KC 104. L. 18; F2 KC 87. L. 24; – Mater. Red. PSB: Śnieżko A., Cmentarze wileńskie, Cmentarz Bernardyński (mszp.); – Bibliogr. do syna Aleksandra: Estreicher w. XIX; – Mater. Red. PSB: Śnieżko A., Cmentarze wileńskie, Cmentarz Bernardyński (mszp.).
Ruta Janonienė